Znojenje predstavlja jedan od prirodnih i potpuno normalnih bioloških procesa koji se odvijaju unutar organizma. Ovaj proces, manifestuje se kroz pojavu oslobađanja znoja iz organizma i to putem znojnih žlezda. Znojne žlezde, mogu biti ekrine znojne žlezde i apokrine znojne žlezde i međusobno se razlikuju na osnovu više karakterističnih osobina. Konkretno, ove dve vrste znojnih žlezda razlikuju se po mestu na kojem se nalaze u telu, ali i po ulozi, po vrsti znoja koji luče i po uzroku aktiviranja procesa lučenja.
Naime, ekrine znojne žlezde su smeštene na čitavoj površini tela u podkožnom tkivu, dok su apokrine žlezde smeštene isključivo u pojedinim regijama podkožnog tkiva, kao što su regija pazušne jame, kosmata regija glave i genitalna regija.
Ono što takođe razlikuje ove dve vrste znojnih žlezda je to što su ekrine znojne žlezde aktivne tokom čitavog života i osnovna svrha njihovog lučenja je termoregulacija, odnosno održavanje normalne telesne temperature u organzmu, dok apokrine znojne žlezde postaju aktivne tek u periodu puberteta i njihovo lučenje ima povezanost sa hormonskom ravnotežom u organizmu, kao i sa stepenom izloženosti stresu i brojnim drugim faktorima.
Čak ni hemijski sastav znoja koji luče pomenute vrste znojnih žlezda, nije isti. Konkretno, znoj koji nastaje kao posledica lučenja ekrinih žlezda, sastoji se od čak 90% vode i 10% soli i aminokiselina, dok se znoj koji nastaje kao posledica lučenja apokrinih žlezda osim od pomenutih činilaca (u nešto manjem procentu) takođe sastoji i od belančevina i od masti. Upravo zbog razlike u sastavu ove dve vrste znoja, znoj koji luče ekrine znojne žlezde karakterističan je kao tečnost bez mirisa, dok je znoj koji luče apokrine žlezde neretko praćen neprijatnim mirisom.
Apokrini znoj, ima i sklonost privlačenju i razvoju bakterija i uzrokuje pojavu žutih mrlja na odeći, dok sa ekrinim znojem to nije slučaj.
Ono što je kao bitnu informaciju za nastavak sadržaja ovog teksta potrebno napomenuti, jeste da se znojenje tretira kao normalan biološki proces u organizmu sve dok se odvija u normalnoj meri, odnosno dok nije pojačano. Onda kada znojenje postane pojačano ili prekomerno, ono počinje da se tretira kao problem koji je poželjno sanirati.
Pojačano, odnosno prekomerno znojenje, stručno se naziva hiperhidroza i uzroci nastanka takve pojave su različiti, baš kao i načini saniranja posledica tih uzroka.
Koji su uzroci prekomernog znojenja odnosno hiperhidroze?
Postoje brojni uzroci nastanka prekomernog znojenja. A u odnosu na vrste tih uzroka, pojačano znojenje se deli na fokalne hiperhidroze i generalizovane hiperhidroze.
Uzroci nastanka fokalne hiperhidroze i njena manifestacija:
Uzroci nastanka fokalne hiperhidroze su uglavnom nepoznati i ne mogu se objasniti. Ono što se sumnja jeste da je reč o genetskim faktorima. Dakle, u slučaju prisustva izražene fokalne hiperhidroze, javlja se uglavnom iznenadno i ničim konkretnim uzrokovano pojačano znojenje koje se manifestuje uglavnom u regiji dlanova, regiji tabana, ali i regiji pazušne jame.
Uzroci nastanka generalizovane hiperhidroze i njena manifestacija:
Za razliku od uzroka nastanka fokalne hiperhidroze koji su nepoznati, uzroci nastanka generalizovane hiperhidroze su poznati. Konkretno, oni se definišu često kao posledice prisustva određenih stanja u organizmu ili kao posledice određenih životnih navika. Naime, stanja u organizmu kao što su menopauza, hipertireoza (pojačano lučenje tiroidne žlezde), smanjen nivo šećera u krvi, prisustvo poremećene funkcije srca, hormonalni disbalans, prisustvo određenih vrsta infekcija na koži ili leukemija, neka su od stanja koja mogu predstavljati uzrok nastanka generalizovane hiperhidroze.
Uz pomenuta stanja, ovaj oblik pojačanog znojenja mogu uzrokovati i životne navike kao što su dugoročno uzimanje nekih vrsta medikamenata, često konzumiranje velikih količina alkohola, česta ili konstantna izloženost stresu i slično.
Generalizovana hiperhidroza, manifestuje se kroz pojavu naglog i obimno izraženog znojenja na velikim površinama tela (često na više regija istovremeno).
Koje su posledice prekomernog znojenja?
Posledice prekomernog znojenja, uglavnom su psihološke prirode i odnose se na pojavu psihološke nesigurnotsti i društvene anksioznosti osobe koja ima pomenuti problem. Uz to, mogu se javiti i posledice kao što su neprijatan miris tela, iritacije na koži, gljivične ili bakterijske infekcije kože i zapušenost pora i znojnih kanala.
Kako lečiti prekomerno znojenje?
Postoji više načina lečenja prekomernog znojenja. Konkretno, reč je o sledećim načinima:
– Na prvom mestu treba pokušati sa korekcijom životnih navika koje mogu uticati na pojavu ovog problema. Ukoliko to ne pomogne, treba pristupiti nekoj od efikasnijih metoda lečenja, a to su:
– Jontoforeza:
Jontoforeza je metod u okviru čijeg se uz korišćenje baterije sa niskim naponom izvršava promena polariteta jona određene regije tela koja u tom trenutku treba da se nalazi potopljena u vodu.
– Upotreba antiholinergičkih lekova:
Ovi lekovi, uzimaju se isključivo po preporuci lekara i to u slučaju prisustva generalizovane hiperhidroze. Upotreba ovih lekova, treba da da rezultate već nakon dve nedelje, a ono što treba znati jeste da se uz željene rezultate mogu javiti i kontraindikacije kao što su pojava zatvora, pojava mučnine, zadržavanje mokraće u telu i suvoća usta.
– Botulinum toxin ( Botoks metoda):
Ova metoda podrazumeva blokiranje nerava koji utiču na aktiviranje znojnih žlezda i to tako što se botoks ubrizgava u regiju kože koja je sklona pojačanom znojenju. Rezultati ove metode nastupaju odmah nakon ubrizgavanja botoksa i traju do šest meseci, a nakon toga se isti postupak može ponoviti.
– Hirurška intervencija:
Hirurškoj intervenciji, pristupa se samo u malom broju slučajeva, odnosno onda kada nijedan drugi način saniranja prekomernog znojenja nije dao efikasne rezultate. Hirurška intervencija, podrazumeva postupak u okviru kojeg se specijalnim hirurškim zahvatom vrši presecanje nerava koji prenose impuls simpatikusa znojnim žlezdama i tako uzrokuju prekomerno znojenje.
